HASTANIN KENDİ KADERİNİ TAYİN HAKKI: AYDINLATILMIŞ ONAM

Özet

Amaç: Bu çalışmada hastalardan cerrahi girişim öncesi aydınlatılmış onam almanın, hastanın hastalığı hakkındaki bilgi düzeyi ve hoşnutluğuna etkisinin değerlendirilmesi ve hastaların konu hakkındaki bilgi ve tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.

Durum değerlendirmesi: Hastaların kendilerine uygulanacak tanı ve tedavi amaçlı girişimleri kabul ettiklerine ilişkin onam formları hastaneye yatış kargaşası sırasında diğer evraklarla birlikte ya da hasta yatış formu üzerinde küçük bir detay olarak imzalanmakta, hastaneye yatış için gerekli bir formalite olarak görülebilmektedir. Oysa hastanın onayının özel bir form aracılığı ile alınmasının önemi birçok ülkede anlaşılmış ve yaygın kabul görmüştür.

Yöntem: Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Genel Cerrahi kliniğine 1 Kasım 1999-31 Ocak 2000 tarihleri arasında yatırılan 142 hasta prospektif olarak ve randomize edilerek çalışmaya alındı. Hastalar rasgele sayılar tablosu kullanılarak çalışma ve kontrol gruplarına dağıtıldı. Kontrol grubundaki hastaların her zaman yapıla geldiği gibi, yatış kağıtlarındaki ilgili bölüm uyarınca rutin onayları alındı. Çalışma grubundaki hastaların ise, kliniğe yatışları sırasında, çalışmacılar tarafından hazırlanan aydınlatılmış onam formu aracılığıyla onaylan alındı. Sonraki aşamada, hastalar taburcu edilmeden önce "Hasta Bilgi ve Hoşnutluk Anketi" uygulandı. İki grup arasında yapılan karşılaştırmalarda, istatistiksel açıdan farkların anlamlı olup olmadığı Pearson x2 testi ile ölçüldü.

Çıkarım: Her iki gruptaki hastalar büyük çoğunlukla, hastalıkları ve tedavileri hakkında tüm gerçekleri bilmek istediklerini (%97.2), ancak uygulanacak tedaviye doktorun tek başına karar vermesini doğru bulduklarını ifade etti (%80.9). Araştırmaya katılanların yaklaşık olarak yarısı, tedavileri izin verilen biçimde yapılamayacaksa dahi tedaviyi reddetmeyeceklerini belirtti (%44,7). Aydınlatılmış onam alınan gruptaki hastalar tedavinin nasıl yapılacağı (p=0.001), yan etkileri-olası zararları (p<0.001), alternatif tedavi yöntemleri (p<0.01) hakkında daha bilgili olduklarını, kendilerine anlatılanları anladıklarını (p=0.001) ve bu uygulamadan hoşnut olduklarını (p<0.001) belirtti.

Sonuçlar: Aydınlatılmış onam almak hastaların hastalıkları hakkındaki bilgi düzeylerini ve hoşnutluklarını artırmaktadır.